2013: 28η Οκτωβρίου 1940

... στο σχολείο η γιορτή παρουσιάστηκε σήμερα. Αξιοπρεπέστατος εορτασμός μνήμης. Εκφωνήσαμε τον πανηγυρικό πλαισιωμένο από αντίστοιχη παρουσίαση. Σχόλια θετικά και συγκίνηση.

Χρόνια πολλά σε όλους και καλά μυαλά...

Αποσπάσματα από τον εκφωνηθέντα λόγο: 
                                                                             *
           Το βροχερό πρωινό της 27ης Οκτωβρίου 1940  ημέρα Κυριακή ο Διοικητής της 8ης Μεραρχίας Ευρυτάνας  υποστράτηγος Κατσιμήτρος βρίσκεται στο γραφείο του στα Γιάννενα με απλωμένους τους χάρτες της περιοχής.

... Όμως η 8η μεραρχία είναι αποφασισμένη να μην περάσουν Ιταλοί από το Καλπάκι. Κανείς δεν φανταζόταν πως μια μικρή χώρα θα μπορούσε να γράψει το έπος του ’40- ούτε καν οι ίδιοι οι επιτελείς του.

Στις 05:30 ξημερώματα της 28ης Οκτωβρί­ου τα ιταλικά στρατεύματα παραβίασαν την ελ­ληνική μεθόριο στην Πίνδο. Στη  γραμμή των συνόρων στο 21ο φυλάκιο έπεφτε νεκρός ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης, ο Βασίλειος Τσαβαλιάρης, πού έτυχε νά κάνη τήν πρωινή σκοπιά. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι τελευταίες λέξεις τού ήταν «τί θ’ απογίνουν τά παιδιά μου;». Ενώ την 1-11-1940, έπεσε νεκρός ο πρώτος αξιωματικός, ο υπολοχαγός Διάκος Αλέξανδρος, από τη Χάλκη Δωδεκανήσου, χωρίς να προλάβει να δει την πατρίδα του την ιταλοκρατούμενη τότε Δωδεκάνησο ελεύθερη...

... Μια από τις άγνωστες μάχες της εαρινής επίθεσης των Ιταλών έχει το όνομα του υψώματος 731 που βρίσκεται περί τα 20 χλμ. βόρεια της Κλεισούρας. ... Το 731 δέχθηκε 18 επιθέσεις και βομβαρδισμούς, κατακάηκε, ενώ μειώθηκε το ύψος του από τις βολές κατά πέντε μέτρα, αποτελώντας ένα από τα πιο αιματοβαμμένα υψώματα ολόκληρου του πολέμου.

… Ξεκινά η μάχη των οχυρών της γραμμής Μεταξά από το Μπέλλες μέχρι το οχυρό Νυμφαίας στην Κομοτηνή, το 2ο  ΟΧΙ ...  Στο οχυρό Ρούπελ (Σέρρες) ο Γερμανός αξιωματικός  ζητά την παράδοση του οχυρού... Ο Διοικητής του οχυρού, Ταγματάρχης Δουράτσος, απαντά : «Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται». 

Μόλις μπήκαν στο συγκρότημα “Μολών λαβέ” του οχυρού Ρούπελ, πάνω απ’ τους νεκρούς βρήκαν γραμμένη με κιμωλία τη φράση: “Στις Θερμοπύλες σκοτώθηκαν οι Τρακόσιοι. Εδώ θα πέσουν οι Ογδόντα”.

Από τις 27 Απριλίου 1941 η σβάστικα ανεμίζει στον ιερό βράχο της Ακροπόλεως. Ο αγώνας για επιβίωση δύσκολος αλλά δε λείπουν οι αντιστασιακές ενέργειες. Κορυφαία  αντιστασιακή πράξη για ολόκληρη την Ευρώπη-άγνωστη εν πολλοίς σήμερα- υπήρξε η ανατίναξη των γραφείων της φιλοναζιστικής προδοτικής οργάνωσης ΕΣΠΟ στην Ομόνοια το Σεπτέμβριο του 1942 από μια ομάδα αντιστασιακών της ΠΕΑΝ  (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) με αρχηγό τον Κώστα Περρίκο και τη δασκάλα Ιουλία Μπίμπα.  Η ΕΣΠΟ  διαλύθηκε και δεν επανεμφανίστηκε. Στρατολογούσε Έλληνες για να πολεμήσουν στο πλευρό των Γερμανών, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι η μοναδική χώρα που δεν είχε στείλει στρατιώτες στο Ανατολικό Μέτωπο... 

Ο  Περρίκος ανέλαβε όλη την ευθύνη, καταδικάστηκε εις θάνατον και εκτελέστηκε  στην Καισαριανή σε ηλικία 37 ετών.

Συγκλονιστικές είναι οι επιστολές από τις ΦΥΛΑΚΕΣ ΑΒΕΡΩΦ  στα τρία παιδιά του: Ο πατέρας σας … Επίστευε σε υψηλά ανθρωπιστικά ιδεώδη. Η σκέψη του ξεπερνούσε τα στενά όρια της πατρίδας μας. Εκείνο κυρίως που τον χαρακτήριζε ήταν η αγάπη του προς όλους τους ανθρώπους δίχως εξαίρεση. Βρέθηκε όμως στην δίνη ενός πολέμου … έπεσε για την λευτεριά της Πατρίδας μας. .... Αφιερώστε την ζωή σας στην Ελλάδα και την ανθρωπότητα.

... 73 χρόνια μετά εξακολουθούμε να γιορτάζουμε την επέτειο του ΌΧΙ, έστω και αν αρκετοί μας κατηγορούν ότι είναι ανάρμοστο να γιορτάζουμε μόνοι εμείς την έναρξη του πολέμου, ενώ αντίθετα ολόκληρη η Ευρώπη των δήθεν ειρηνιστών πανηγυρίζει στις  9 Μαΐου το τέλος του. Παραγνωρίζουν, όμως, ότι η ιδιοπροσωπία του ελληνικού λαού συνίσταται σε αυτό ακριβώς το γεγονός,  ότι άσχετα από υπολογισμούς και την πιθανή έκβαση ξεκινάμε τον αγώνα που μας φαίνεται δίκαιος. ...Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι η καθιέρωση του εορτασμού προέκυψε αβίαστα από τον ίδιο το λαό που γιόρτασε στην κατοχή την 1η επέτειο του ΟΧΙ, 28 Οκτωβρίου του 1941 στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Εξάλλου, το τέλος του Πολέµου βρίσκει την Ελλάδα στο µέσο µιας τραγωδίας και όχι µιας γιορτής. ... οι Έλληνες την περίοδο εκείνη εισέρχονταν σε νέα αιματηρή φάση της ιστορίας τους, τον αδελφοκτόνο εμφύλιο.

Η Ελλάδα έχασε ποσοστιαία το μεγαλύτερο  από κάθε άλλη χώρα μέρος του πληθυσμού της, το 8% ...

Σήμερα, μιλάμε για ήρωες και θεωρούμε ότι πρόκειται για ανθρώπους διαφορετικούς από εμάς. Ήταν όμως οι παππούδες μας, οι παππούδες των δικών σας γονιών. ....Και όπως αναφέρει ο Σ. Καργάκος: Οἱ ἥρωες δέν ἐπαιτοῦν· ἀπαιτοῦν. Ὄχι ἁπλῶς τόν σεβασμό μας ἀλλά τόν ἡρωισμό μας πρό τῶν δυσκολιῶν. Γιατί για κάθε γενιά ως ιστορική νομοτέλεια έρχεται η ώρα να πει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι (Κ.Π. Καβάφης).

... Ας το αφιερώσουμε στους δικούς μας νεκρούς: στους νεκρούς στρατιώτες του ελληνοϊταλικού πολέμου, τα οστά πολλών είναι ακόμα εγκατεσπαρμένα στις χαράδρες των αλβανικών βουνών, αφού η Ελλάδα δεν ενδιαφέρθηκε να τα περισυλλέξει και μόνο μερικοί βορειοηπειρώτες με κίνδυνο της ζωής τους άναβαν ένα καντήλι, στους εκτελεσμένους, σε όσους βασανίστηκαν, χάθηκαν από βομβαρδισμούς (όπως ο παράλογος τριπλός βομβαρδισμός του Πειραιά από τους δήθεν συμμάχους άγγλους και αμερικανούς το 1944), από την πείνα, στα θύματα του αδελφοκτόνου εμφυλίου και από τις δύο πλευρές, όσους πολέμησαν ηρωικά, όσους απλώς ακολούθησαν διαταγές, όσους χάθηκαν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, στα θύματα των ολοκαυτωμάτων σε όλη την Ελλάδα:  Μεσόβουνο, Κάντανος, Λυγκιάδες, Δράκεια, Καλάβρυτα, Παραμυθιά, Δίστομο, Κομμένο Άρτας. Αλλά και σε όλους όσους επέζησαν και βασανίστηκαν για να σταθούν στα πόδια τους : χήρες, ορφανά, ανάπηρους αλλά και  σε ανθρώπους που δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν τα τραύματα του πολέμου και έζησαν ζωντανοί-νεκροί, όπως το ζεύγος Τζιβανόπουλου, μητέρα και πατέρας που έχασαν και τα τέσσερα ανήλικα αγόρια τους Δημοσθένη, Ιωάννη, Σωκράτη, Παρασκευά : εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς μαζί με άλλους 114 πατριώτες στο Μονοδένδρι Λακωνίας το 1943. Η μάνα για χρόνια περιφέροταν στον τόπο εκτέλεσης έχοντας χάσει τα λογικά της...